Palm webOS heeft HP-tablet genekt

De TouchPad-tablet van HP is in totaal slechts zeven weken op de markt geweest. Daarna heeft de fabrikant zijn bedoelde iPad-concurrent geschrapt en de resterende voorraad in de uitverkoop gedaan. Met die dumpactie is het apparaat nog wel de nummer twee geworden wat marktaandeel betreft. Dat is nog altijd op flinke afstand van Apple's marktbepalende tablet.

webOS tijd té ver vooruit

Hoe heeft dit zo mis kunnen gaan? Door de software. Door fouten die Palm al had gemaakt en die HP heeft voortgezet. Dat zeggen voormalige en huidige medewerkers van beide bedrijven anoniem én on the record tegen dagblad The New York Times. De fouten op een rijtje.

Ten eerste is Palm zijn tijd ver vooruit geweest door in 2008 al te kiezen voor html als app-platform voor zijn nieuwe mobiele besturingssysteem. Dat revolutionaire webOS is in januari 2009 aan de wereld getoond. Naderhand is echter gebleken dat Palm zijn tijd hiermee té ver vooruit was. Html zelf was nog niet zo krachtig als het nu is met de mogelijkheden die html5 biedt. Bovendien waren html-ontwikkelaars ook nog niet gericht op 'echte' apps, die lokaal op een apparaat draaien.

“We waren simpelweg niet in staat om zo'n ambitieus en baanbrekend ontwerp uit te voeren", vertelt voormalig software-topman Paul Mercer van Palm aan The New York Times. Hij overzag het interface-ontwerp van webOS en huurde belangrijke ontwikkelaars in voor het nieuwe besturingssysteem. “Misschien dat het nooit uitgevoerd kon worden omdat de technologie er nog niet was", zegt hij nu.

Die ex-topman geeft ook aan dat het moeilijk was om in 2009 programmeurs te vinden die een goed begrip hadden van browser-engine WebKit. Dat was namelijk niet alleen de basis voor Palms nieuwe platform, maar ook voor de Safari-browser in Apple's iOS en voor de webbrowser in Google's Android. Die twee techreuzen hadden het meeste toptalent op dit gebied al weggekaapt, legt Mercer uit.

Haastklus

Bovendien is webOS met haastige spoed gemaakt: de totale ontwikkeltijd voor het op Linux gebaseerde nieuwe platform bedroeg negen maanden. Zegt een voormalige app-ontwikkelaar van Palm, die anoniem wil blijven omdat hij nog altijd banden heeft met webOS-eigenaar HP. Tijdens die snelle ontwikkeling is er enerzijds kort door de bocht gegaan, en zijn er anderzijds juist basale zaken niet gedaan.

De genomen shortcuts betreffen bijvoorbeeld de keuze voor WebKit zelf. Daarover is intern nogal discussie geweest, vertellen de bronnen binnen Palm en HP. Volgens Mercer is dat een fout geweest, omdat applicaties daardoor minder snel draaiden dan mogelijk was. Hij zegt ronduit dat webOS-apps het aflegden tegen iPhone-apps.

De door Palm overgeslagen basale zaken betroffen onder meer het gebrek aan herbruikbare app-bouwstenen. De ontwikkelaars van het bedrijf hebben aanvankelijk elke app van de grond af aan opgebouwd. Later zijn er wel bouwblokken aan code gemaakt die dienst konden doen voor verschillende apps. Die blokken zijn vervolgens door Palm flink herzien en daarna nog een keer door HP. Dat heeft app-ontwikkelaars weer gedwongen om opnieuw te leren hoe ze webOS-apps moesten maken.

Hardwarefocus

Deze softwarefouten zijn grotendeels te verklaren door het feit dat Palm en de speciaal voor webOS aangetrokken topman Jon Rubinstein vooral gericht waren op hardware. Rubinstein was ooit bij Apple hoofdverantwoordelijke voor de iPod, specifiek de hardware van die muziekspeler. De anonieme insider vertelt The New York Times dat het grootste probleem zat in Palms onvermogen om externe developers warm te krijgen voor het nieuwe platform. Het ontbrak aan inspirerende leiders en goede ingenieurs.

Bijkomend probleem is dat Palm haast had; het zat namelijk diep in de problemen. De verkoop van zijn oude producten zat al geruime tijd in een neergaande spiraal en de vooruitzichten waren slecht. Op de zakelijke markt deed de BlackBerry van RIM het beter en op de consumentenmarkt was er de revolutie van de iPhone. Android is net als de iPhone in 2007 gelanceerd, maar heeft pas na een jaar of twee groot succes geboekt.

Het compleet nieuwe webOS en de eerste smartphone daarmee (de Palm Pre) moesten het bedrijf redden. Vlak voor de onthulling heeft Palm nog een kapitaalinjectie gekregen, van de investeringsmaatschappij van U2-zanger Bono. Met die 100 miljoen dollar kon Palm in 2009 nog op stapel staande nieuwe producten introduceren, zei de toenmalige ceo. Vlak daarvoor was er nog een flinke ontslagronde doorgevoerd.

HP herhaalt Palm-fouten

De in juni 2009 uitgekomen Palm Pre - en de paar andere webOS-toestellen daarna - hebben niet mogen baten. De verkoop liep al na een half jaar terug en de fabrikant ging onderuit. Begin 2010 zette Palm zichzelf in de etalage om kort daarna te worden gekocht door HP. Die computerreus heeft het noodlijdende bedrijf gekocht voor een forse 1,2 miljard dollar.

Vervolgens is HP doorgegaan op de reeds ingeslagen weg. Maar dan wel zonder enkele van de belangrijkste Palm-mensen: diverse kernleden van het webOS-team zijn opgestapt. Volgens enkele insiders is de koper daarmee ook de hart en ziel van Palms mobiele besturingssysteem kwijtgeraakt. Bovendien is webOS toen slachtoffer geworden van een interne machtsstrijd, die bijna gelijk opging met controverse aan de hoogste top. HP-ceo Mark Hurd is uiteindelijk vertrokken.

Zijn opvolger, Leo Apotheker, had wel grote plannen voor webOS, ook qua hardware. Hij wilde het besturingssysteem voeren op meer soorten apparaten: tablets, maar ook printers en zelfs pc's. Dat was niet het plan van zijn voorganger, die Palm had gekocht. Hurd wilde het bedrijf vooral voor het intellectuele eigendom en niet voor de smartphone-business.

Te laat

De nieuwe ceo gooide het roer om en beloofde flinke investeringen in de Palm-restanten. Daarbij heeft HP echter niet ver genoeg vooruit gekeken, naar de concurrentie. Een fatale fout die ook Palm herhaaldelijk heeft gemaakt. Terwijl webOS-printers en -pc's nog ergens in de niet bepaalde toekomst lagen, kwam eerst de TouchPad aan bod.

Die tablet was best een goede iPad-concurrent, voor de iPad 1 dan. Apple heeft de veel dunnere en snellere iPad 2 in maart 2011 onthuld en gelijk ook in de markt gezet. HP heeft in juli zijn langzamere en dikkere TouchPad op de markt gebracht, voor dezelfde prijs.

Nog geen twee maanden na het debuut trekt HP de stekker uit zijn tablet en tegelijk ook uit zijn smartphones met webOS. De ceo kondigt zelfs de verkoop aan van de hele pc-divisie, waar de producten van het overgenomen Palm onder vallen. Waarna HP weer meldt dat het webOS behoudt en niet schrapt. Het platform blijft in leven: voor toekomstige printers, en ook pc's.

Te vondeling gelegd

Een volgende machtstrijd, opnieuw ceo-ontslag en nieuwe een ceo verder doet HP zijn grote pc-tak toch niet weg. En webOS ook niet. Of toch wel? Want het besturingssysteem waar nagenoeg geen belangstelling voor is - bij gebruikers én in de ict-industrie - wordt open source. De vraag is wie er nu mee aan de slag durft te gaan.

Het open sourcen van webOS gebeurt namelijk nadat HP er geen gegadigden voor heeft kunnen vinden. Noch consumenten, noch app-makers en hardwarefabrikanten liepen warm voor het besturingssysteem. Volgens investeringsblog VentureBeat heeft HP in de tweede helft van 2011 nog geprobeerd zijn Palm-bezittingen los te verkopen. Maar niet voor minder dan 1,2 miljard dollar.

Geen enkel bedrijf met zoveel geld had interesse. Uiteindelijk heeft HP in zijn afgelopen kwartaal een forse 3,3 miljard dollar moeten afschrijven op Palm; de aankoop, het dumpen van de TouchPad-voorraad, het ontslaan van Palm-hardwaremensen en het schrappen van de webOS-software. Waarna de kersverse ceo, Meg Whitman, de hele wisselvallige affaire nog eens over wil doen door aan te kondigen dat HP misschien nog wel een webOS-tablet wil uitbrengen. Alleen niet in 2012, dat past niet meer in de plannen.