Niet alleen grote bedrijven bevechten elkaar met patenten, ook patenttrollen springen op met brede en dus gevaarlijke octrooien. Dit zijn bedrijven met patenten op technologieën waar ze zelf geen producten of diensten mee bieden. En dat zijn niet alleen kleine jongens. Nee, trollen bestaan in vele maten.

En ook nee, Microsoft valt er niet onder. Net zoals het succesvolle Apple, het gevallen Nokia, of het nieuwe evil empire Oracle. Deze bedrijven vechten weliswaar met patenten, maar hebben die gepatenteerde technologieën wel in gebruik in eigen producten of diensten. En zijn dus geen patenttrollen, maar meer patentdraken. Hier vijf echte patenttrollen op een rij, de gevaarlijkste van 2010:

Microsoft mede-oprichter

Toch is er wel een link met patentgrootmacht Microsoft, zij het een indirecte. Bill Gates is bij velen bekend als de oprichter van Microsoft, maar hij was niet alleen. Zijn kompaan was Paul Allen. Die mede-oprichter heeft het softwarebedrijf lang geleden al verlaten - alhoewel pas in 2000 formeel. Allen is zich met zijn miljarden gaan richten op andere zaken en bedrijfjes, waaronder denktank en patentverzamelaar Interval.

Aanvankelijk heette het Interval Research, opgezet in 1992 en weer opgeheven in 2000. Daaruit is Interval Licensing voortgekomen. Een bedrijf dat, zoals de naam al aangeeft, zich bezighoudt met het verstrekken van licenties. Licenties op gepatenteerde technologieën. En wie geen licentie neemt, kan een aanklacht verwachten.

Zoals Interval dit jaar heeft ingediend tegen internetgiganten Apple, Google, YouTube, Facebook, eBay, Netflix, Yahoo en AOL. Daarnaast zijn de grote webwinkels Office Depot, OfficeMax en Staples meegenomen in de aanklacht voor patentschending. Wat voor patenten? Patenten op basale e-commerce zaken, zoals het voorschotelen van automatische aanbevelingen op basis van waar de bezoeker van een website op dat moment naar kijkt.

Deze patenttrol heeft net wel een gevoelige nederlaag geleden in zijn brede aanklacht tegen deze brede groep bedrijven. De rechter wees de oorspronkelijke claim af omdat die te breed was geformuleerd. Interval heeft de aanklacht bijgesteld en net na de kerst opnieuw ingediend. Het is nog de vraag of dat afdoende is om tot een zaak te komen, of dat de brede e-commerce-aanklacht weer wordt afgeschoten. Het bedrijf van Paul Allen heeft echter nog veel meer patenten in huis.

Voormalig Microsoft-cto

Nog een indirecte Microsoft-link: patenttrol Intellectual Ventures, opgezet door voormalig Microsoft-cto Nathan Myhrvold. Die wetenschapper heeft 13 jaar bij de Windows-maker gewerkt. Zijn patentenbedrijf heeft zo’n 30.000 patenten verzameld en draait naar eigen zeggen een miljardenomzet. Het haalt dat volgens The New York Times vooral uit licenties die grote bedrijven nemen om deze patenttrol af te kopen.

Ironisch genoeg zou Microsoft één van die klanten zijn, of een bescherming genietende investeerder naast Intel, Cisco en Google. Het gesloten Intellectual Ventures maakt weinig bekend. Een officieel wel bekend gemaakte klant is smartphonemaker HTC, die eerder door Microsoft is aangeklaagd en daarbij heeft geschikt.

Meestal hoeft Intellectual Ventures het niet aan te laten komen op een rechtszaak; veel bedrijven kiezen vooraf eieren voor hun geld. Securitybedrijven McAfee, Symantec, Trend Micro en Check Point hebben dat geweigerd en zijn aangeklaagd. Wordt vervolgd in 2011.

Octopus Acacia

Maar Microsoft is niet alleen een schijnbare oorsprong of steun voor patenttrollen, de softwarereus lijdt er zelf ook onder. Bijvoorbeeld door Acacia, een bedrijf dat patenten verzamelt onder meer door ze op te kopen. Het brengt gerelateerde patenten daarna onder in specifieke dochterondernemingen die vervolgens rechtszaken aanspannen. Zo wordt het risico van (de gevolgen van een eventueel) verlies beperkt tot alleen die kleine, doelgerichte dochter.

Tot op heden kan deze patenttrol bogen op redelijk wat successen. Heeft het in 2007 nog een zaak verloren van Microsoft, in 2010 heeft de Windows-producent in maar liefst vier gevallen een schikking getroffen met aanklagende Acacia-dochters. Details, zoals de hoogte van die schikkingen, worden niet onthuld.

Maar Microsoft is niet de enige die zwicht voor deze patenttrol. In 2010 zijn ook Philips, geheugenchipmaker Hynix, ict-gigant IBM, harddiskproducent Seagate, telecomaanbieder Avaya, laptopmaker Toshiba en Linux-leverancier Red Hat overstag gegaan. 2010 was een goed jaar voor Acacia.

VPN-uitvinder VirnetX

Wie had gedacht dat er patenten zijn verleend op de technologie van een virtual private network? VirnetX heeft er zeker twee. Die zijn aangevraagd in 2000 en 2003, en verleend in 2002 en 2007. Maar dat kunnen toch geen valide patenten zijn? Die moeten toch bij de eerste de beste rechtszaak keihard onderuit gaan? Nee dus. VirnetX heeft met succes Microsoft aangeklaagd.

De patenttrol heeft die zaak ook echt gewonnen, en een schadevergoeding van 106 miljoen dollar gekregen. Gevolgd door een schikking met Microsoft in een tweede rechtszaak, om Windows 7, wat nog eens 200 miljoen heeft opgeleverd. Met die buit binnen jaagt VirnetX nu op groter wild: Apple, Cisco, NEC en Aastra.

Het Australische TNO

Over bevreemdende patenten: wie wist er dat er patenten rusten op Wi-Fi? Het Australische wetenschapscentrum CSIRO weet dit, want die tegenhanger van TNO heeft zulke patenten in 2006 toegekend gekregen. Sinds 2009 weet ook HP dit. Gevolgd door Intel, Microsoft, Dell, Toshiba, Asus, Netgear, D-Link, Belkin, 3Com, enzovoorts. Bijna alle grote ict-bedrijven die iets leveren met Wi-Fi.

En die bedrijven hebben in navolging van HP een schikking getroffen met CSIRO. Die daarmee naar schatting zo’n 250 miljoen dollar heeft binnengehaald. En die in 2010 de jacht voortzet: op drie grote pc-makers en de drie grootste telecomoperators in de Verenigde Staten. Acer, Lenovo en Sony zijn aangeklaagd, net als AT&T, Verizon Wireless en T-Mobile.

Eigenaar van dubbelklikken

Tenslotte nog een patent dat te gek lijkt voor woorden: eentje op dubbelklikken, op een item dat al geselecteerd is. Dit patent is geschreven voor dubbelklikken met muizen maar zou ook gelden voor touchscreens.

Gewapend met dit 3 jaar oude patent begint het Amerikaanse bedrijf Hopewell Culture & Design nog net voor de Kerst een rechtszaak. Tegen smartphonemakers waaronder Apple, Nokia, Samsung en HTC, maar ook tegen softwareproducenten als Adobe en Opera.

Kansloos? Nou, waarschijnlijk net zo kansloos als rechtszaken voor schending van patenten op Wi-Fi, VPN, diverse smartphone-technologieën, virusfiltering, basale e-commerce zaken, enzovoorts. Terwijl de aanklachten, tegenaanklachten en patentherzieningen lopen, rekenen de getroffen bedrijven deze kosten door in de prijs van hun producten. Softwarepatenten bestaan dan misschien wel alleen in de Verenigde Staten en enkele Aziatische landen als Japan, ervoor betalen gebeurt internationaal.